Sosyal medya ve öteki alanlarda sirkülasyona sokulan kimi görüntülerdeki açıklamalara bakılırsa; Suveyda ve El Hadar yöresi Dürzilerinin “Suriye’de kalmaktansa İsrail himayesine geçmek istedikleri” yolunda spekülasyonlar var.
ÖZERKLİK DAVETİ GELDİ
Suriye’de terör örgütü PKK/PYD’nin akabinde ülkenin güneyinde tesirli olan Dürzi cemaatinden de özerklik daveti geldi.
Süveyda kentinde yaşayan Dürzi el-Muvahhidun Cemaati Lideri Şeyh Hikmet el-Hacri, çarşamba günü yaptığı açıklamada, yeni periyotta ülkede adem-i merkeziyetçi bir idare kurulmasını talep etti.
Her kesitten Suriye halkını temsil edecek kapsamlı bir ulusal konferans toplanması davetinde bulunan el-Hacri, bu konferansta çalışma komiteleri seçilerek Suriye için yeni bir anayasa taslağı hazırlanmasını istedi.
Dürzi Başkan, yeni anayasanın güçler ayrılığını sağlayan, idare kurumlarını koruyan ve ülkenin parçalanmasını önleyen, lakin adem-i merkeziyetçi bir idari sistemine öncelik veren yapıda olması gerektiğini ekledi.
Açıklamasında belli kümeleri ya da hizipleri kayıran rastgele bir gündemden kaçınmanın değerinin altını çizen el-Hacri, “On yıllardır süren ve yıkım, yerinden edilme ve kan getiren baskıcı bir güvenlik ve parti otoritesinden çıktık. Rastgele bir hizipçi, partizan, dini ya da bölgesel otoritenin egemenliği altına girmeyi kategorik olarak reddediyoruz.” dedi.
Yüzde 90’ı Dürzi olan Süveyda kenti, 2011 yılında Dera ile birlikte olayların birinci başladığı yer olarak biliniyor. 2017 yılında Beşar Esad ile anlaşarak Suriye bayrağını yine çeken Dürziler, HTŞ’nin Halep operasyonunu başlatmasıyla birlikte tekrar saf değiştirerek Şam’a hakikat ilerlediler. HTŞ’ye dayanağını ileten Dürzi cemaati lideri el-Hacri, yeni yönetim devrinde daha özerk bir yapıda olmak istiyor.
İSRAİL’İN ‘B PLANI’
Batı toplumunun medyada her vakit yer verdiği ve kritik bir noktada gördüğü, İsrail ve Suriye’de yaşayan Dürzilerin ayrıldıkları yegane şey ise İsrail’deki Dürziler kendilerini İsrail Vatandaşı sayıp her şeyleri ile İsrail Devletine sadık ve İsrail Devletini savunan bir topluluk olması. Öteki yandan Suriye’deki Dürzi topluluğu ise hala kendilerini Suriye Vatandaşı saymaktalar ve İsrail vatandaşlığı ve İsrail’e sadakat ve bağımlılık konusunda İsrailli Dürzilerden ayrılmaktadırlar.
Yaşanan gelişmeler ile birlikte İsrail’in oluşan yeni denklemde Suriye’deki işgalini kalıcı hale getirmek için Dürziler ile anlaşmak istediği yorumları yapıldı.
NETANYAHU’DAN AÇIKLAMA
Öte yandan Netanyahu bölgedeki gelişmeler üzerine yaptığı değerlendirmede “Şam’daki rejimin düşüşünden sonra Hamas her zamankinden daha izole. Hamas, Esad’dan yardım alıyordu, bunu kaldırdık” dedi.
DÜRZİLERDEN HTŞ’YE TEPKİ
Söz konusu argümanlar ortaya atılırken dikkat çeken bir haber de Barzani’ye yakın yayın organı Rudaw’dan geldi. Rudaw, yayınladığı ‘Suriye’deki Dürzilerden Colani’ye sert reaksiyon: Federalizm talep ettiler’ başlıklı haberde “Suriye’deki Dürziler, “El Colani üzere, terörizm ve aşırılıkla temaslı olan şahsiyetlerle işbirliği yapmak, ulusal duruşumuzu ve yasal çabasını tehlikeye atmaktadır” diyerek federalizm taleplerini yineledi” tabirlerini kullandı.
Rudaw’da yer alan haber şöyle:
“Suriye-Ürdün hududunda yer alan Süveyda mıntıkasında yaşayan Dürizler, yazılı bir açıklama ile Ebu Muhammed El Colani’nin (Ahmed el Şar’a) liderliğindeki Heyet Tahrir eş-Şam’ın teşebbüslerine reaksiyon göstererek yeni bir anayasa ve federalizm projesinin hayata geçirilmesini talep etti.
Süveyda ve Cebel el-Dürüz (Dürzi Dağı) halkı ismine yapılan açıklamada, Colani’ye yakın isimlerin bölgede halkın siyasi tavırlarını değiştirmek için 500 bin dolar harcadığı belirtilerek bu durumun büyük bir korku ile izlendiği kaydedildi.
“Bu adım, halkımızı satın almak ve onları Nusra Cephesi lehine kazanmaya yönelik bir çabadır” denilen açıklamada, “Bu hareketlerin, ulusal kazanımlarımıza direkt bir tehdit oluşturduğunu, Süveyda ve Cebel el-Dürüz halkının haklarını zedelemeye yönelik bir teşebbüs olduğunu düşünüyoruz. Bilhassa, Süveyda halkının doğal hakları olarak kabul edilen federalizm talebine karşı HTŞ’nin duyduğu kaygılar göz önünde bulundurulduğunda bu adımlar daha da tehlikeli hale gelmektedir” tabirlerine yer verildi.
Açıklamada, HTŞ’nin attığı adımlar ve gayeleri şu halde sıralandı:
“Süveyda ve Cebel el-Dürüz halkının karlarını zedelemek: Bizim davetimiz olan federalizm projesi, tüm Suriyelilerin haklarını garanti altına almak emeliyle yürütülen bir uğraş modülüdür ve dış güçlerin çıkarlarına hizmet etmek ya da merkezi, baskıcı bir idaresi yine dayatmak için bir araç değildir.
Ulusal duruşumuzu zayıflatmak: El-Colani üzere, terörizm ve aşırılıkla kontaklı olan şahsiyetlerle işbirliği yapmak, ulusal duruşumuzu ve yasal gayretini tehlikeye atmaktadır.
Süveyda’yı kuşkulu çatışmalara sürüklemek: Bu adımlar, Süveyda’yı bölgesel ve milletlerarası hesaplara alet etmek maksadı taşımaktadır, bu da bizim çıkarlarımıza hizmet etmeyecek ve bölgemizi ulusal haklarımız ve beklentilerimiz kıymetine bir çatışma alanına dönüştürecektir.”
Süveyda halkı ismine çağrı
Açıklamada, Colani yahut aşırılık yanlısı güçlerle rastgele bir işbirliğine karşı çıkılacağı belirtilerek, “Biz Süveyda halkı olarak, HTŞ yahut taraftarları ile işbirliği yapılmasını şiddetle reddediyoruz zira bu sadece haklarımızı ve kazanımlarımızı zayıflatacaktır” denildi.
Suriye için yeni bir anayasa talebinin yinelendiği açıklamada, “Suriye’nin geleceği ve Süveyda halkı ile tüm Suriyelilerin haklarının teminat altına alınması için tek tahlil yolu, tüm mezhepler ve kümeler ortasında adalet ve eşitliği garanti altına alacak yeni bir anayasa yapılmasıdır” kelamlarına yer verildi.
Açıklamada, Süveyda’daki Düzri halkına, “söz konusu adımlara karşı tek yürek olmaya ve ulusal kazanımlarını koruyacak halde saflarını güçlendirme” çağırısı yapıldı.
“Bizler, Süveyda ve Cebel el-Dürüz’de Sultan Baha el-Atraş’ın çocukları ve torunları olarak, El-Colani ya da öteki aşırıcı güçlerle rastgele bir muahedeyi kabul etmiyoruz ve bu hareketleri ulusal beklentilerimize bir ihanet olarak görüyoruz” denilen açıklamanın sonunda şu sözlere yer verildi:
“Bu Bölgemizin terörist kümelerin tesir alanına ya da baskıcı merkezi idarelerin tekrar dayatılması için bir platform haline gelmesine müsaade vermeyeceğiz.
Meşru haklarımız lakin adil bir anayasayla, tüm tarafların haklarını teminat altına alacak bir ulusal projeyle korunacaktır. Cebel el-Dürüz, onur ve özgürlüğün kalesi olmaya devam edecektir ve mirasını ve tarihini asla uydurma vaatler ya da kuşkulu paralar karşılığında satmayacaktır.”
DÜRZİLER KİMDİR?
Yaklaşık 9 milyonluk İsrail nüfusu içerisinde 130 bin civarında Dürzi bulunuyor. Bu da nüfusun 1,7’sine denk geliyor. İsrail ordusu ve güvenlik güçlerinde faal bir biçimde misyon alan bu Arap topluluğu daha çok Sunni İslam anlayışına sahip. İsrail’in kuzeyinde ağırlaşan Dürziler’in Lübnan, Ürdün ve Suriye’de de yaşadıkları biliniyor.