TBMM Plan ve Bütçe Kurulu’nda Tarım ve Orman Bakanlığı ile bağlı ve ilgili kuruluşların 2023 yılı bütçe teklifleri ile ilgili sunum yapan Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, tarım ve orman faaliyetlerini ulusaldan globale taşıma gayreti içinde olduklarını söyledi.
Rusya-Ukrayna savaşının, global besin arzına olumsuz tesirinin 22 Temmuz’da İstanbul’da yapılan mutabakatla tahlile kavuştuğuna vurgu yapan Kirişci, şöyle devam etti:
“Sayın Cumhurbaşkanı’mız bütün dünyaya örnek olacak bir diplomasi trafiği yürütmüş ve BM ile bu darboğaz aşılmıştı. 29 Ekim prestijiyle tahıl koridorundan 9,3 milyon ton tahıl taşınmış, bunun yüzde 61’i Avrupa, yüzde 26’sı Asya, yüzde 13’ü Afrika ülkelerine ulaştırılmıştır. BM’nin en az gelişmiş ülkeler kategorisinde yer alan ülkelere giden tahılın oranı ise yalnızca yüzde 5,9’dur. Ukrayna tahılının alıcıları, maalesef fakir olmayan ülkelerdir.
Türkiye olarak, besin badiresi çeken ülkelerin daha fazla yararlanması kuralıyla birinci devri 19 Kasım’da sona erecek olan tahıl koridorunun ikinci dört aylık periyotta de açık tutulmasını istek ediyorduk. Maalesef son yaşanan gelişmeyle Rusya’nın bahis ile ilgili almış olduğu aksiyon, ‘yeniden başa mı dönülüyor?’ sorusunu gündeme getirmiştir.”
TARIM VE BESİN İHRACATINDA 30 MİLYAR DOLAR BEKLENTİSİ
Uyguladıkları siyasetlerle hem üretici hem de tüketicinin yanında olduklarının altını çizen Bakan Kirişci, tarım sektörünün son 19 yılın 15’inde büyüme gösterdiğini söyledi.
“Tarımsal hasılamız, 2002 yılında 25,1 milyar dolardan yüzde 78,1 artışla 2021 yılında 44,7 milyar dolara yükseldi. Ziraî ihracatta, dikkate kıymet bir artış trendi içinde. Tarım ve besin eserleri ihracatımız 2002’de 3,8 milyar dolar iken, 2021’de 6,5 katına çıkarak 25 milyar dolara ulaştı. Fındık, kuru üzüm, kayısı, incir, ayva ve buğday unu ihracatında dünyada birinci sıradayız. Son 20 yılda 87 milyar dolar dış ticaret ziyadesiyle, tarım ve besin eserlerinde net ihracatçıyız. Ocak-Eylül 2022 devrinde ihracatımız 21,2 milyar dolar ile evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 22 arttı. Tıpkı periyotta 17,4 milyar dolar ithalat gerçekleşmiş olup dış ticaretimiz 3,8 milyar dolar fazla verdi. Yılsonu prestijiyle tarım ve besin eserleri ihracatımızın 30 milyar dolara ulaşmasını bekliyoruz.”
BİTKİSEL ESERLERDE TÜM VAKİTLERİN REKORUNU KIRACAĞIZ
Bitkisel üretimin 2022 yılında 127,6 milyon tona ulaşmasını beklediklerini dile getiren Tarım Bakanı Kirişci, bu rakamın bitkisel üretimde tüm vakitlerin rekoru olacağını vurguladı.
1 Ekim’den itibaren Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) e-Devlet Kapısı’ndan erişim imkânı sağlandığını, bugün prestijiyle e-Devlet üzerinden 440 binden fazla ÇKS dokümanı oluşturulduğunu bildiren Kirişci, mazot ve gübre takviyelerinin öne çekilmesiyle çiftçilerin, ekim periyodunda girdi maliyetlerini düşünmeden üretim yapabileceklerini söyledi.
Kirişci, şöyle konuştu:
MAZOT VE GÜBRE TAKVİYELERİ İÇİN MÜRACAATLAR BAŞLADI
“ÇKS’ye kayıtlı hububat üreten çiftçilerimize, 2022 yılı üretim devrine ilişkin mazot ve gübre dayanaklarını, 2023 Mart ayı yerine bu yıl içinde ödemeye başlayacağız. Bundan bu türlü kelam konusu takviyeler çiftçilerimize nakit olarak verilmeyecek, Ziraat Bankası kartlarına yüklenecek. Müracaatlar internet ve taşınabilir bankacılık da dâhil olmak üzere bugün prestijiyle başladı. Çiftçilerimiz, kartlarına tanımlanan destekleme ödemelerini yalnızca mazot ve gübre alımında kullanabilecek. Ayrıyeten Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinin verdiği 100 bin lira fiyatındaki faizsiz kredi ölçüsünü 200 bin liraya çıkardık. Bunun 100 bin liralık kısmı tekrar birebir olarak yalnızca mazot ve gübre alımında kullanılmak üzere banka kartlarına yüklenecek.”
TARIMSAL DAYANAKLAR İÇİNDE HAYVANCILIĞIN HİSSESİ YÜZDE 25’E ÇIKTI
2002’den bugüne, hayvancılık dayanaklarının ziraî dayanak içindeki hissesini yüzde 4,4’ten yüzde 25’e çıkardıkları bilgisini veren Kirişçi, “Büyükbaş hayvan sayımızda 9,9 milyondan yüzde 81 artışla 17,9 milyon başa; küçükbaş hayvan sayımızda 32 milyondan yüzde 83 artışla 58,5 milyon başa ulaşarak Avrupa’da birinci sıraya yükseldik. Kanatlı hayvan varlığımızı 251 milyondan yüzde 59 artışla 398 milyona; arılı kovan sayımızı 4,2 milyondan yüzde 107 artışla 8,7 milyona çıkardık” dedi.
Su eserleri üretimini 2002’ye kısayla yılsonu prestijiyle 8,5 katına çıkararak 515 bin tona yükselttiklerine işaret eden Kirişci, “Levrek ve çipura üretiminde dünyada birinci, gökkuşağı alabalığında ikinciyiz. Su eserlerinde 2021 yılında 1,4 milyar dolar ihracat gerçekleştirdik. Türk somonunda 2021 ihracatı 130 milyon dolar iken, bu yılın yalnızca birinci dokuz ayında 230 milyon dolar ihracata ulaştık.” diye konuştu.
Desteklemelerin ziraî üretimin hala en güçlü enstrümanlarından biri olduğunu vurgulayan Kirişci, “Tarımsal takviye ölçüsünü 2002’de 1,8 milyar lira iken, 2022’de 22 katına çıkararak 39,2 milyar liraya yükselttik. Son 20 yılda çiftçimize cari pahayla yaklaşık 500 milyar liraya yakın ziraî dayanak sağladık.” diye konuştu.
Tarım sigortası ile sigorta poliçe bedelinin yüzde 67’sine kadarını karşıladıklarını lisana getiren Kirişci, “Konya’da başladığımız Gelir Müdafaa Sigortası’nı ülke geneline yaygınlaştırıyoruz. Buna nazaran buğdayda randıman kaybı ve fiyat dalgalanmalarına bağlı olarak çiftçinin gelir kaybı riskini teminat altına alıyoruz.” tabirini kullandı.
YAKLAŞIK 1 MİLYON BESİN KONTROLÜ YAPILDI
Tarım Bakanı Kirişci, Ekim ayı prestijiyle 7 bin 500 denetçiyle yaklaşık 1 milyon besin kontrolü yaptıklarını, eser kayıplarını önlemek, randıman ve kaliteyi artırmak gayesiyle, bitki hastalık ve zararlılarına karşı çabayı aralıksız sürdürdüklerini lisana getirdi.
Gıda arz güvenliği sorununun Ar-Ge ve yenilikçilik temelli verimlilik artışlarıyla çözülebileceğini belirten Kirişci, “Hiç kimse merak etmesin. Başta tohum olmak üzere, bu ülkenin kendine has her bir ziraî pahası müdafaamız altındadır” dedi.
Araştırma enstitüleri bünyesindeki 32 gen bankasında 318 bin genetik gereci, Tohum Gen Bankası’nda 4 bin 294 tipe ilişkin 119 bin 175 tohum örneğini, Arazi Gen Bankası’nda 107 çeşide ilişkin 10 bin 55 canlı örneğini koruduklarını bildiren Kirişci, dünyada nadir rastlanan bir çalışma örneği olarak 1000 tıpta soğanlı ve yumrulu doğal süs bitkisini (geofit) koruma altına aldıklarını söyledi. Kirişci, Hayvancılık Gen Bankası’nda ise 18 küçükbaş, 7 büyükbaş ve 5 at ırkına ilişkin 88 bin genetik malzemesi sakladıklarını hatırlattı.
Tarım topraklarının korunmasının ve üretime kazandırılmasının öncelikleri olduğunu belirten Kirişci, mevzuatta yaptıkları değişiklikle Kâfi Gelirli Arazi Büyüklüğü altında satış ve miras yoluyla tarım topraklarının bölünmesinin önüne geçtiklerini ve ülke genelinde toplam 9,2 milyon hektarlık 429 büyük ziraî ovayı sit alanı ilan ettiklerini lisana getirdi.
BAKANLIK BÜTÇESİ 133,7 MİLYAR LİRA, DAYANAK BÜTÇESİ 54 MİLYAR LİRA
Bütçe sayılarına ait bilgiler veren Kirişci, “2023 yılı bütçesi, geçtiğimiz yıla nazaran yüzde 106,9 artışla 133,7 milyar lira olarak teklif edilmiştir. Bu yıl, ziraî desteklemeler bütçemizin yüzde 40,4’ünü oluşturmaktadır. Geçen yıla nazaran yüzde 109 artışla 54 milyar liraya ulaşacaktır. Yatırımcı kuruluşlarımızdan, DSİ’nin bütçesi yüzde 104,4 artışla 51,1 milyar lira, Orman Genel Müdürlüğü bütçesi yüzde 109 artışla 13 milyar lira olarak teklif edilmiştir.” dedi.
Bakan Kirişci, üretimde ve idarede gençliğin dinamizmi ve vizyonundan faydalanmak emeliyle Tarım Orman Gençlik Kurulu kuracaklarını da kaydetti.